ดอกอัญชัน สมุนไพรท้องถิ่นที่ให้คุณประโยชน์ทั้งด้านความงามและสุขภาพ
ถ้าพูดถึงดอกอัญชัน หลายคนจะนึกถึงสีสวยงามที่มักเอามาทำเป็นเครื่องดื่มและทำขนม แต่ทราบหรือไม่ว่าดอกอัญชันยังจัดเต็มไปด้วยคุณประโยชน์อีกมากมายเลยทีเดียว อีกทั้งสรรพคุณของสมุนไพรชนิดนี้ยังครอบคลุมทั้งในด้านสุขภาพและความงามอีกด้วย มาดูกันค่ะว่าเราจะได้รับประโยชน์จากดอกอัญชันอย่างไรกันบ้าง
ลักษณะของดอกอัญชัน
ดอกอัญชัน คือพืชที่มีต้นกำเนิดในแถบอเมริกาใต้ มีการปลูกทั่วไปในเขตร้อน ลักษณะของดอกจะมีสีม่วง สีฟ้า และสีขาว ซึ่งตรงกลางของดอกจะมีสีเหลือง มีรูปทรงคล้ายหอยเชลล์ ในส่วนของสรรพคุณของดอกอัญชันที่ถือเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวก็คือ เป็นดอกที่มีสารแอนโทไซยานิน ซึ่งเป็นสารที่มีหน้าที่ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต จึงทำให้เลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ดีมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการที่เลือดไปเลี้ยงบริเวณรากผม ส่งผลให้ผมดกดำเงางาม เลือดไปเลี้ยงบริเวณดวงตา ช่วยบำรุงสายตาให้สามารถทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ หรือเลือดไปเลี้ยงบริเวณปลายนิ้วมือ ซึ่งช่วยแก้อาการเหน็บชาได้ดีก็ตาม ทั้งนี้สารแอนโทไซยานินถือเป็นสารที่มีความโดดเด่นมากๆ ในเรื่องของการช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดเส้นเลือดอุดตัน ที่สำคัญการกินดอกอัญชันทุกวันวันละหนึ่งดอก จะช่วยป้องกันโรคเส้นเลือดสมองตีบได้ด้วย
สรรพคุณของดอกอัญชัน
เมื่อทราบถึงสารที่มีความโดดเด่นในดอกอัญชันกันไปแล้ว มาดูสรรพคุณที่น่าสนใจที่ได้จากสมุนไพรชนิดนี้กันบ้างดีกว่าค่ะ
1.ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย
2.เสริมสร้างภูมิต้านทานและเพิ่มพลังงานให้แก่ร่างกาย
3.ช่วยชะลอวัยและการเกิดริ้วรอยแห่งวัย
4.ช่วยบำรุงสมองและเพิ่มการไหลเวียนเลือด
5.มีฤทธิ์ละลายลิ่มเลือด
6.ป้องกันโรคเส้นเลือดสมองตีบ
7.รักษาอาการผมร่วง
8.ใช้เป็นยาปลูกผมให้ดำเงางาม
9.ลดความเสี่ยงจากการเกิดเส้นเลือดอุดตัน
10.ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
11.ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็ง
12.ลดระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยโรคเบาหวาน
13.ช่วยล้างสารพิษและของเสียออกจากร่างกาย
14.บำรุงสายตาและแก้อาการตาฟางและตาแฉะ
15.ป้องกันโรคต้อกระจก ต้อหิน และตาเสื่อมจากการเป็นโรคเบาหวาน
16.เพิ่มความสามารถในการมองเห็น
17.สามารถนำมาใช้แก้อาการฟกช้ำ
18.ป้องกันและแก้อาการเหน็บชาตามนิ้วมือและนิ้วเท้า
19.ใช้เป็นเครื่องดื่มดับกระหายได้ดี
20.ดอกอัญชันตากแห้งสามารถเอามาชงดื่มแทนน้ำชาได้
ประโยชน์ของดอกอัญชัน
ดอกอัญชันให้คุณประโยชน์แก่ร่างกายอย่างมาก โดยเฉพาะทางด้านยา ซึ่งก็ได้มีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์เพื่อพิสูจน์ประสิทธิภาพอย่างกว้างขวางจึงทำให้เห็นคุณประโยชน์หลักๆ ที่ได้จากดอกอัญชันดังนี้
1.ช่วยเสริมสร้างความจำ
มีผลการศึกษาหนึ่งชี้ให้เห็นว่าสารสกัดแอลกอฮอล์จากดอกอัญชัน มีส่วนช่วยป้องกันการเสื่อมถอยของความจำในหนูทดลอง ซึ่งการศึกษาอีกชิ้นในผลการศึกษาเดียวกันนี้ได้มีการให้หนูทดลองกินยาตำรับอินเดียผสมสารสกัดอัญชันในปริมาณ 3 กรัม ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม โดยกินติดต่อกัน 60 วัน พบว่าเซลล์สมองของหนูถูกทำลายน้อยลง แต่ทั้งนี้แม้ว่างานวิจัยหลายชิ้นจะชี้ให้เห็นว่าดอกอัญชันมีส่วนช่วยป้องกันการเสื่อมถอยของความจำ แต่ก็ล้วนทดลองกับสัตว์ และยังไม่ปรากฏงานวิจัยหรือข้อมูลทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับการทดลองกับคนโดยตรง ดังนั้นจึงจำเป็นต้องศึกษาระยะยาวกับกลุ่มคนจำนวนมาก เพื่อสามารถยืนยันถึงประสิทธิภาพและความปลอดภัยเมื่อนำมาใช้กับคนนั่นเอง
2.มีส่วนช่วยรักษาโรคทางระบบประสาทและสมอง
ปัจจุบันนี้มีงานวิจัยหลายชิ้นได้มีการศึกษาถึงสรรพคุณทางยาของพืชหลากหลายชนิดที่อาจจะสามารถส่งผลดีต่อโรคทางระบบประสาทและสมอง และดอกอัญชันรวมทั้งส่วนต่างๆ ของพืชชนิดนี้ก็ได้มีการวิจัยด้วยเช่นกัน และพบว่าสารสกัดจากรากอัญชันมีส่วนประกอบของสารพฤกษาเคมีที่อาจช่วยต้านอาการป่วยของโรคที่เกิดจากภาวะเสื่อมของระบบประสาทและสมอง รวมถึงการรักษาอาการซึมเศร้าได้ตามที่มีการกล่าวเอาไว้ในตำรับยาอายุรเวชของดินเดีย
3.ช่วยต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย
ดอกอัญชันมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งมีงานวิจัยหลายชิ้นชี้ให้เห็นว่า ดอกอัญชันอาจจะมีสรรพคุณช่วยลดความเสียหายของเซลล์ที่เกิดจากอนุมูลอิสระ แถมยังมีประโยชน์ที่ช่วยรักษาและป้องกันปัญหาสุขภาพได้หลากหลายประการอีกด้วย
4.มีส่วนช่วยลดไข้
ดอกอัญชันมีสรรพคุณช่วยรักษาอาการป่วยได้เหมือนยาแก้ไข้ที่ใช้กันโดยทั่วไป ซึ่งมีผลการศึกษากับหนูทดลองชี้ให้เห็นว่า สารสกัดจากดอกอัญชันมีส่วนช่วยลดอาการตัวร้อนและเป็นไข้ โดยจะออกฤทธิ์นานถึง 5 ชั่วโมง เทียบเท่ากับการกินยาพาราเซตามอลเลยก็ว่าได้
5.ช่วยแก้อาการหอบหืด
หนึ่งในสรรพคุณทางยาของดอกอัญชันที่มีการกล่าวอ้างกันมากก็คือ ช่วยลดอาการแพ้อันเป็นสาเหตุที่มาจากโรคหืด และก็ได้มีการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์อยู่บ้าง โดยผลลัพธ์พบว่าหนูทดลองมีปฏิกิริยาภูมิแพ้ต่อสารบางอย่างน้อยลงหลังจากได้รับสารสกัดจากรากอัญชัน ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่ารากอัญชันมีคุณสมบัติช่วยลดปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่เป็นสาเหตุมาจากโรคหืดนั่นเอง
6.ช่วยลดคอเลสเตอรอล
อย่างที่ทราบกันดีว่าภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูงนั้น ทำให้เสี่ยงเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดได้ ซึ่งก็มีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ที่ได้มีการพิสูจน์ประสิทธิภาพอย่างกว้างขวาง และได้ค้นพบว่า สารสกัดจากรากและเมล็ดอัญชันช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในหนูทดลองได้ ดูดไขมัน โดยมีฤทธิ์เทียบเท่ากับยารักษาไขมันในเลือดสูงอย่างเจมไฟโบรซิลและอะทอร์วาแสตนติน
หากสงสัยว่าดอกอัญชันช่วยในการรักษาโรคต่างๆ ได้จริงหรือไม่ สรรพคุณและคุณประโยชน์มากมายที่ได้กล่าวไปข้างต้นก็คงจะเป็นสิ่งยืนยันได้ว่า สมุนไพรชนิดนี้สามารถรักษาโรคบางชนิดได้จริง และแม้ว่าหลายงานวิจัยยังไม่ได้มีการพิสูจน์ในคนโดยตรง แต่ก็สามารถยืนยันได้ว่าสารสกัดจากดอกอัญชันมีฤทธิ์ในการรักษาและป้องกันโรคต่างๆ ได้เป็นอย่างดี